సూర్యుడిని ఎలా ఉపాసించాలి? వేదాల్లో సూర్యుడి గురించి ఏం చెప్పారు? సూర్యోపాసనకు పాటించాల్సిన నియమాలేమిటి?

సూర్యుడిని ఎలా ఉపాసించాలి? 

వేదాల్లో సూర్యుడి గురించి ఏం చెప్పారు? 

సూర్యోపాసనకు పాటించాల్సిన నియమాలేమిటి?  

శ్రీ సూర్యనారాయణ వైభవం

 

  సకల చరాచర జగత్తుకు వెలుగును, తేజస్సును ప్రసాదించేవాడు సూర్యభగవానుడు. ఈయన భూమి మీద తొలిగా తన వెలుగును ప్రసాదించిన రోజు సప్తమి. అందుకనే మాఘ శుద్ధ సప్తమి సూర్యజయంతిగా, రథ సప్తమిగా  లోకప్రసిద్ధి పొందింది.

  సూర్యునికి వివస్వంతుడనే పేరు ఉంది. వివస్వంతుని కుమారుడు వైవస్వతుడు. ఇతని మన్వంతరం ప్రారంభమైంది కూడా సప్తమి రోజునే. సూర్యుడు తన రథాన్ని అధిరోహించింది కూడా మాఘ శుద్ధ సప్తమి రోజునే. అందుకనే మాఘ శుద్ధ సప్తమి రథసప్తమిగా ప్రసిద్ధి పొందింది. మత్స్యపురాణంలో ఈ వివరాలు ఉన్నాయి.

మనకు 33 కోట్ల మంది దేవతలు ఉన్నారు. వీరందరిలో మన చర్మచక్షువులకు ప్రత్యక్షంగా దర్శనమిచ్చే ఒకే ఒక దైవం సూర్యభగవానుడు. అందుకనే ఆయన కర్మసాక్షి అయ్యాడు. సకల వేద, పురాణ, ఇతిహాస, కావ్య వాజ్ఞ్మయమంతా సూర్యోపాసన వైశిష్ట్యాన్ని ప్రకటిస్తుంది.

కంటికి కనిపించే సకల ప్రపంచాన్ని తన తేజస్సు ద్వారా నడిపించే ఒకే ఒక దైవం సూర్యభగవానుడు. అదిత్యుడని, భానుడని, మిత్రుడని... ఎన్నో పేర్లతో పూజలందుకుంటూ, మనలోని అజ్ఞాన తిమిరాల్ని తన కిరణాల ద్వారా దహింపజేస్తూ, జ్ఞానజ్యోతులను ప్రకాశింపజేసే దైవం సూర్యనారాయణమూర్తి. తరు, పశు, పక్ష్యాదులతో సహా ఏ జీవి చైతన్యంగా ఉండాలన్నా అందుకు ఆదిత్యుని అనుగ్రహం తప్పనిసరి.

 సమస్త లోకాలకు కర్మసాక్షి సూర్యభగవానుడు. అనంతమైన శక్తితో కూడిన కిరణాలతో లోకాలన్నిటికీ వెలుగును, తేజస్సును ప్రసాదించే జ్యోతి స్వరూపుడు. అన్ని ఐశ్వర్యాలకన్నా పరమోన్నతమైన ఆరోగ్యభాగ్యాన్ని వరప్రసాదంగా భక్తులకు అనుగ్రహించే కరుణామూర్తి. అందుకనే, ఆదిత్యోపాసన సర్వోన్నతమైందిగా, సకల పాపాలను పోగొట్టే తారకమంత్రంగా శాస్త్ర, పురాణ, ఇతిహాస గ్రంథాలు చెబుతున్నాయి.

సూర్యోపాసన చేసి, సూర్యశతకాన్ని రచించిన పుణ్యం చేత మయూరుడనే కవి కుష్ఠువ్యాధి నుంచి విముక్తుడయ్యాడు. అగస్త్య మహర్షి చేత ఆదిత్యహృదయాన్ని ఉపదేశం పొంది, దాన్ని పారాయణ చేసిన ఫలితంగా శ్రీరామచంద్రమూర్తి రావణాసురిడిని సంహరించాడు. ఇంకా మరెందరో పుణ్యమూర్తులు సూర్యోపాసన చేసి, రథసప్తమీ వ్రతాన్ని ఆచరించిన పుణ్యప్రభావం చేత ఎందరో భక్తులు ఎన్నో బాధల నుంచి విముక్తులైన గాథలు ఉన్నాయి. మొత్తంగా సూర్యోపాసన అనంతమైన ఫలితాలను ఇస్తుంది.

సూర్యగ్రహ గమనాన్ని బట్టే ఋతువులు, ఉత్తర, దక్షిణాయనాలు ఏర్పడతాయి. ఈవిధంగా సూర్యగమనంలో మార్పుల వల్ల ఏర్పడ్డ ఉత్తరాయణమే మకర సంక్రమణంగా, సంక్రాంతి పండుగగా లోకంలో వ్యాప్తి చెందింది. ఆధునిక విజ్ఞానశాస్త్రం కూడా సూర్యుడి నుంచి వచ్చే వేడి వల్ల సముద్రాలు, నదుల్లోని నీరు ఆవిరవుతుందని,  ఆ ఆవిరి మేఘాలుగా మారి, వర్షించటం వల్ల సకల ప్రాణికోటి తాగటానికి మంచి నీరు, పంటలు పండటానికి తగిన నీరు లభిస్తోందని చెబుతోంది. ఈవిధంగా చూసినా అఖండ భూమండలం మీద సకల ప్రాణులకు జీవనాధారుడు సూర్యుడే అని స్పష్టమవుతోంది.

సూర్యారాధన వల్ల విజ్ఞానం, ఉత్తమ గుణాలు, వర్చస్సు, ఆయుష్షు, ధనం, సంతానభాగ్యం కలుగుతాయి. వాత, పిత్త, క్షయ, కుష్ఠు వ్యాధుల నుంచి ఉపశమనం కలుగుతుంది. మొత్తంగా ఆరోగ్య సంపద ఆదిత్యుని ఉపాసన ద్వారా వరంగా లభిస్తుంది.

జ్యోతిషశాస్త్రం ప్రకారం శారీరక రోగాలు ఉన్నవారు సూర్యారాధన చేస్తే, మంచి ఫలితాలు కలుగుతాయి. ప్రత్యేకించి నేత్రదోషాలు, చర్మవ్యాధుల నుంచి సూర్యోపాసన ద్వారా వేగంగా ఉపశమనం లభిస్తుంది.  మొత్తంగా సూర్యోపాసన సకల వ్యాధులను దూరం చేసేదిగా, సకల పాపాలను పోగొట్టే ఉత్తమ వ్రతంగా లోకవ్యాప్తిలో ఉందని నిస్సందేహంగా చెప్పుకోవచ్చు.

మానవ జీవితం ప్రకృతి అధీనమని, ప్రకృతిని ఆశ్రయించాలే కానీ ఆక్రమించకూడదనే జాగృతిని సూర్యోపాసన  తెలియజేస్తుంది. భారతీయ ఆచార సంప్రదాయాలు, పండుగలు మూఢనమ్మకాలు కావని, అనంతమైన వైజ్ఞానికత వాటిలో దాగిఉందని సూర్యోపాసన చాటుతుంది.

ఇతిహాసాల్లో సూర్యవైభవం            

 ఇతిహాస, పురాణాల్లోనూ సూర్య మహిమ అనేక చోట్ల కనిపిస్తుంది. యాజ్ఞవల్క్య మహర్షి సూర్యోపాసన ద్వారా వాజసనేయ సంహిత (శుక్ల యజుర్వేదం) పొందాడు. వాయుదేవుని కుమారుడైన ఆంజనేయుడు కూడా సూర్యుని గురువుగా స్వీకరించి, ఆయన నుంచి సకల విద్యలు వరంగా అందుకున్నాడు. కుంతీదేవి సూర్య మంత్రాన్ని ఉపాసించటం ద్వారా సంతానం (కర్ణుడు) పొందింది. సత్రాజిత్తు సూర్యుని ఆరాధించటం వల్లనే శమంతకమణి సాధించాడు. అరణ్యవాస కాలంలో ధర్మరాజు సూర్యోపాసన చేసి, అక్షయ పాత్రను పొంది, తన ఆశ్రమానికి వచ్చిన వేలాది మందికి అన్నదానం చేశాడు.

 ప్రస్కణ్వుడనే మహర్షి సూర్యమంత్రాలను ఉపాసన చేయటం ద్వారా తన చర్మరోగం నుంచి విముక్తి పొందాడు. భద్రేశ్వరుడనే రాజు కూడా ఆదిత్యోపాసన ద్వారా శ్వేత కుష్ఠురోగం నుంచి ఉపశమనం పొందాడని పద్మపురాణంలో ఉంది. సూర్యగాయత్రి, అరుణం, మహాసౌరం, ఆదిత్యహృదయం, మయూర శతకం మొదలైన వాటిని పారాయణ చేయటం ద్వారా అనేక శారీరక, మానసిక రుగ్మతల నుంచి విముక్తిపొందిన భక్తుల కథలు ఎన్నో ఉన్నాయి. 

 ప్రత్యేకించి, రథసప్తమి రోజున చేసే స్నానం, సూర్యారాధన అనేక విశేష ఫలితాలను అందిస్తాయి. ఈ రోజున జిల్లేడు ఆకులను శిరసు, భుజాల మీద ఉంచుకుని స్నానం చేయాలి.  గోధుమనూకతో చేసిన పొంగలిని సూర్యునికి నివేదన చేయాలి. ఇందువల్ల ఏడుజన్మల్లో చేసిన పాపం నశిస్తుందని నారద పురాణం చెబుతోంది.

 సూర్యగమనం ఆధారంగానే ఋతువులు, అయనాలు (ఉత్తరాయణం, దక్షిణాయనం) ఏర్పడతాయి. సూర్యుడు మకరరాశిలోకి ప్రవేశించే సందర్భం మకర సంక్రమణం. ఆ తర్వాత మాఘ శుద్ధ సప్తమి నుంచి సూర్యగమనం దక్షిణదిశకు మారుతుంది. ఈవిధంగా, రథసప్తమి ఖగోళ విజ్ఞానానికి సంకేతంగా నిలుస్తుంది.

సూర్యోపాసన నియమాలు

 సూర్యోపాసన చేసేవారు ప్రతి ఆదివారం తప్పనిసరిగా కొన్ని నియమాలను పాటించి తీరాలి. అవేమిటంటే..

• మద్యపానం, స్త్రీ సంపర్కం, తైల సంస్కారం విడిచిపెట్టాలి. అసత్యం పలుకకూడదు. కోపం పనికిరాదు. హారాలు ధరించకూడదు. మంచం మీద శయనించకూడదు. బ్రాహ్మణ, గో, మనుష్య, దేవతానింద చెయ్యకూడదు. పరుల ఇంటికి వెళ్ళకూడదు.
• సూర్యోపాసన చేసే రోజున, ప్రత్యేకించి ఆదివారం నాడు సూర్యోదయానికి పూర్వమే నిద్రలేచి, కాలకృత్యాలు తీర్చుకుని, ప్రవాహములు, చెరువులు లేదా కోనేరుల్లో స్నానం చెయ్యాలి. అనంతరం పరిశుభ్రమైన వస్త్రాలు ధరించి, తిలకం ధరించాలి. సదాచారం పాటించాలి. పూజ, జపం, అర్ఘ్యం, ప్రదక్షిణ, నమస్కారం, స్తోత్రపారాయణ - ఈ ఆరు విధాలుగా సూర్యదేవుని అర్చించాలి.
• పూజ మధ్యలో లేచి వెళ్ళకూడదు. పూజ ప్రారంభం నుంచి చివరి వరకు ఇతరులతో మాట్లాడకూడదు. అన్యమనస్కులై ఉండకూడదు. పూజ మధ్యలో ఆవులింత, తుమ్ము, అపానవాయువు వస్తే, ఆచమనం చేసి, మూడుసార్లు గోవింద నామస్మరణ చెయ్యాలి.

 త్రికాలాల్లో సూర్యారాధన

 బ్రహ్మ స్వరూపముదయే మధ్యాహ్నేతు మహేశ్వర: |

 సాయంధ్యాయేస్సదా విష్ణుం త్రయీమూర్తిర్దివాకర: ||

సూర్యభగవానుడు త్రిమూర్తి స్వరూపుడు. జీవుల పుట్టుక, పెరుగుదల, క్షయం అన్నీ సూర్యతేజస్సు వల్లే జరుగుతున్నాయి. ఈవిధంగా సూర్యుడు త్రిమూర్తి స్వరూపుడయ్యాడు.

 ప్రాత:కాలం :

 బ్రహ్మముహూర్తంలో సూర్యదండకాన్ని స్మరిస్తూ నిద్రలేచి, కాలోచిత కృత్యాలు పూర్తిచేసుకోవాలి. స్నానం, సంధ్యావందనం, నిత్యార్చన పూర్తిచేసుకున్న తర్వాత సూర్యమంత్రాన్ని ఉపాసన చెయ్యాలి. సూర్యతర్పణం అనంతరం తులసికోటలో సూర్యునికి అర్ఘ్యం విడిచిపెట్టాలి. ప్రదక్షిణ నమస్కారాలు చెయ్యాలి.

 మధ్యాహ్నకాలం :

 మాధ్యాహ్నిక అర్చన తర్వాత సూర్యనారాయణస్వామి రూపును లేదా సూర్య సాలగ్రామాన్ని పూజించాలి. మహానివేదన సమర్పించి, ఆదిత్యహృదయం పారాయణ చెయ్యాలి. తీర్థప్రసాదాలు స్వీకరించాలి.

 సాయంకాలం :

 నీరెండగా ఉన్న సమయంలో సంధ్యావందనం పూర్తి చేసుకుని, సూర్యభగవానుడికి షోడశ ఉపచారాలతో పూజ చెయ్యాలి. నివేదన చేసి, హారతి సమర్పించాలి. సూర్యాష్టకం, దండకం పారాయణ చెయ్యాలి.

సౌరార్చన విశేషాలు

• ఆదివారం నాడు తెల్లజిల్లేడు సమిధలు ఉపయోగించి మహాసౌమంత్రంతో ¬మం చేసినవారికి అభీష్టసిద్ధి కలుగుతుంది.

 

• ఆదివారం రోజున తెలుపు, ఎరుపు, పసుపుపచ్చని మృత్తికలను ఒంటికి పూసుకుని, మృత్తాకాస్నానం చేసిన వారికి కోరికలు సిద్ధిస్తాయి.

 

• వివిధ రంగుల పూలతో ప్రతి ఆదివారం విడువకుండా ఆదిత్యుని పూజించి, ఆ రోజు ఉపవాసం ఉన్నట్లయితే కోరికలు అతిశీఘ్రంగా నెరవేరుతాయి.

• ప్రతి ఆదివారం ఆవునెయ్యితో గాని, నువ్వుల నూనెతో గాని దీపారాధన చేసి, ఆ దీపాన్ని సూర్యస్వరూపంగా భావించి పూజించినట్లయితే నేత్రవ్యాధుల నుంచి విముక్తి లభిస్తుంది.

 

• రాగిపాత్రలో నువ్వులనూనెతో దీపారాధన చేసి, ఆ దీపాన్ని బ్రాహ్మణుని దానం చేసినవారికి జ్ఞానప్రాప్తి కలిగి, అంతిమంగా ముక్తి లభిస్తుంది.

 

• చతుష్పథం (నాలుగు రోడ్లు కలిసే కూడలి)లో ప్రయత్నపూర్వకంగా ద్వాదశాదిత్యులను ఉద్దేశించి 12 దీపాలు దానం చేసిన వారు భాగ్యవంతులు అవుతారు. మరుసటి జన్మలో రూపవంతులు, భాగ్యవంతులు అవుతారు.

 

• పచ్చకర్పూరం, కుంకుమపువ్వు, రక్తచందనం, ఎర్రని పుష్పాలు, అక్షతలు, తిలలు, గరిక ఇగుళ్ళు కలిపిన జలంతో నిత్యం ద్వాదశాదిత్యులకు 12 అర్ఘ్యాలు ఇచ్చి, ఆ ద్రవ్యాలతో ఆదిత్యుని అర్చించి, ఒక సంవత్సరం పాటు అష్టాక్షరీ మహామంత్రాన్ని దీక్షగా జపించిన వారికి సంవత్సరాంతంలో ఇష్టసిద్ధి తప్పకుండా కలుగుతుంది.

 

• సూర్యోదయం నుంచి సూర్యాస్తమయం వరకు సూర్యునుకి అభిముఖంగా నిలబడి, సౌరమంత్రం జపించినా, సూర్యస్తోత్రాలు పారాయణ చేసినా జన్మ ప్రారంభం నుంచి అప్పటివరకు చేసిన పాపాలు నశిస్తాయి.

 

• గుగ్గులు కర్ర, మారేడు చెక్క లేదా దేవదారు చెక్కతో నలుపలుకలుగా ఉండే ఆసనం తయారుచేసి, దాని మీద ప్రభాకరుని ఆవాహన చేసి, కర్పూరం, అగరు మొదలైన ద్రవ్యాలతో అర్చించిన వారికి స్వర్గలోక ప్రాప్తి స్థిరంగా కలుగుతుంది.

 

•  'విషువ' అనే పుణ్యకాలంలో సూర్యార్చన చేసిన వారికి సమస్త పాపాల నుంచి ఉపశమనం కలుగుతుంది.

 

• పులగం, పాయసం, అప్పాలు, పండ్లు, దుంపలు, నెయ్యి తదితర ద్రవ్యాలతో సూర్యబలి ఇచ్చిన వారికి కోరికలన్నీ తీరుతాయి.

 

• మూలమంత్రాన్ని పారాయణ చేస్తూ, ఆవు నేతితో తప్పరణ చేసిన వారికి సర్వసిద్ధులు కలుగుతాయి. ఆవుపాలతో తర్పణ చేస్తే మనస్తాపాలు తొలగిపోయి, మానసిక ప్రశాంతత లభిస్తుంది. ఆవుపెరుగుతో తర్పణ చేస్తే కార్యసిద్ధి లుగుతుంది.

 

• పవిత్ర తీర్థజలాలతో అరుణ, మహాసౌర మంత్రాలతో సూర్యునికి అభిషేకం చేస్తే పరమపదం లభిస్తుంది.

 

• భక్తిశ్రద్ధలతో ఆదిత్యుడిని ఒక్కరోజు పూజించిన ఫలితం వంద యాగాలు చేసిన ఫలితాన్నిస్తాయని పురాణ గ్రంథాలు చెబుతున్నాయి.

వేదాల్లో సూర్యవైభవం

కృష్ణయజుర్వేదంలో సూర్యవైభవం ఎన్నో చోట్ల కనిపిస్తుంది. 'తరణిర్విశ్వదర్‌శతో జ్యోతిష్కృదశి సూర్య...'  (కృష్ణ యజుర్వేదం, సంహిత, 1 - 4)లో అనే మంత్రం చీకటితో నిండి ఉన్న సకల జగత్తు అంతా సూర్యుని కాంతి వల్లనే దృగ్గోచరమవుతుందని చెబుతోంది.

 నారాయణోపనిషత్తు 'ఘృణిస్సూర్య ఆదిత్యోం న ప్రభావాత్యక్షరం మధుక్షరన్తి తద్రసం...' అంటుంది. సముద్రాల్లోని ఉప్పు నీటిని తన కిరణాల ద్వారా గ్రహించి, తన ప్రభావం చేత ఆ ఉప్పు నీటిని తాగటానికి యోగ్యమైన నీరుగా, ఓషధీగుణాలు కలిగినదిగా మార్చి, మేఘాల ద్వారా వర్షింపజేస్తాడు సూర్యభగవానుడు. ఈవిధంగా సూర్యభగవానుడి అనుగ్రహ ఫలితంగా అందిన వాన నీటి ద్వారానే పంటలు పండుతాయి. పంటల వల్ల మానవాళికి అన్న సమృద్ధి కలుగుతుంది. అంటే, సకల మానవాళి మనుగడకు సూర్యుడే జీవాధారం అని వేదం స్పష్టం చేస్తోంది.

నారాయణోపనిషత్తులో 'ఆదిత్యోవా ఏష ఏతన్మండలం తపతి తత్రతా ఋచ:...' అని ఉంటుంది. అంటే సూర్యుని ఆవరించి ఉండే తేజస్సు ఋగ్వేద స్వరూపం. ఆయన నుంచి లోకాలకు అందే వెలుగు సామవేదం. సాక్షాత్తు సూర్యభగవానుడే యజుర్వేద స్వరూపం అని అర్థం.

  'సూర్యస్యచక్షూ రజసైత్యావృతం తస్మినార్పిత భువనాని విశ్వా...' (ఋగ్వేదం, 1-164-14) సూర్యుని పైనే సమస్త ప్రాణికోటి ఆధారపడి ఉంది. సూర్యుడు పరమాత్మ స్వరూపుడు.

 శ్రౌత కర్మల్లో నిర్వహించే యజ్ఞయాగాది క్రతువుల్లో సూర్యునికే అగ్రస్థానం. చంద్రుని వెన్నెల కూడా సూర్యుని వెలుగు ద్వారా ఏర్పడిందే. ఓషధుల్లో ఉండే ఔషధ గుణం సూర్యుని వెలుగు ద్వారా ఏర్పడిందే. ఇంకా మరెన్నో సూర్యవైభవాలను ప్రకటించే విశేషాలను వేదాలు విస్తారంగా చెబుతున్నాయి.

-----------------------

శ్రీశైల ప్రభ పత్రికలో రాసిన వ్యాసం

-------------------------

రచన : డాక్టర్ కప్పగంతు రామకృష్ణ, సెల్ :  90320 44115 / 8897 547 548

సూర్యుడికి ప్రీతిగా చెయ్యాల్సిన నోములు... రథసప్తమితో పాటు మరెన్నో సూర్యవ్రతాలు

 

సూర్యుడికి ప్రీతిగా చెయ్యాల్సిన నోములు... 

రథసప్తమితో పాటు మరెన్నో సూర్యవ్రతాలు

ఆరోగ్యసోపానాలు... ఆదిత్య వ్రతాలు 

               

నీ మండలం రుగ్వేదం. నీ దేహం యజుర్వేదం.నీ కిరణాలు సామవేదం అంటూ ప్రత్యక్ష దైవం సూర్యనారాయణుడిని వేదస్వరూపుడిగా వర్ణిస్తుంది మంత్ర మహార్ణవం. 

                ప్రభాతంలో బ్రహ్మ స్వరూపానివి. నడిమింటి వేళ మహేశ్వర తత్త్వానివి. సంధ్యాసమయంలో విష్ణుమూర్తివి అంటూ ఆదినారాయణ స్వరూపుడైన ఆదిత్యుడిని త్రిమూర్తి స్వరూపుడిగా పురాణాలన్నీ వివరిస్తున్నాయి. 

                మొత్తంగా పురాణాలు, ఇతిహాసాలు, కావ్యాలు, ప్రబంధాలు... మొత్తం వాఙ్మయమంతా భాస్కరుడి ప్రస్తావన లేకుండా ముందుకుసాగదు. ఇది అక్షర సత్యం. కేవలం సాహిత్యమనే కాదు సమాజ జీవనం కూడా ఆదిత్యుడి అండ లేనిదే ముందుకు సాగదు. 

                ఎందుకంటే బాలభానుడు వస్తే గానీ లేత మొగ్గ విచ్చుకుని పువ్వుగా మారదు. గూళ్ళల నుంచి గువ్వపిల్లలు రెక్కలు విదిల్చి గాల్లోకి ఎగరవు. చీకటి బూచికి భయపడ్డ చిన్నారి అమ్మ ఒడి విడిచి ధైర్యంగా బయటకు రాడు. సమయం దాటిపోతోందంటూ పిల్లలూ, శ్రామికులూ, కర్షకులూ, ఉద్యోగులూ... ఒకరేమిటి... సమాజంలోని ప్రతి ఒక్కరూ సూర్యనారాయణుడి రాకతో చకచకగా తయారయిపోతుంటారు. 

                అలా అందరినీ అదిలించి కదిలించిన సూర్యుడు తీసుకువచ్చింది కేవలం వెలుతురిని మాత్రమే కాదు. అనంతమైన శక్తిని, ఉత్తేజాన్ని కూడా. ఆ కిరణాలు అమృతానికి ప్రతిరూపాలు. ప్రాణశక్తికి మరోరూపాలు. అందుకనే ప్రభాకరుడిని వేదాలు కొలిచాయి. ఉపనిషత్తులు ఉపాసించాయి. పురాణాలు ప్రస్తుతించాయి. ఆచార వ్యవహారాలు తమలో ఒకడిగా మార్చేసుకున్నాయి.

                 ఇంతగా సమాజ జీవనంతో ఒదిగిపోయిన సూర్యదేవుడిని ఆరాధిస్తూ చేసే వ్రతాలను పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఆయా వ్రతాల ఆరాధనలో ఆరోగ్య పరిరక్షణ బాహ్యంగా కనిపించినా మోక్షసాధన అంతర్లీనంగా సాగుతుంది. ఈ వ్రతాల్లో ముఖ్యమైన కొన్ని....

 శాకసప్తమీ వ్రతం 

కార్తిక శుద్ధ సప్తమి రోజు ఈ వ్రతాన్ని ప్రారంభించి మాఘ శుక్ల సప్తమి వరకు కొనసాగించాలి. కార్తిక, మార్గశిర, పుష్య, మాఘ మాసాల్లో శుద్ధ షష్ఠిరోజున సంకల్పం చెప్పుకుని, ఒంటిపూట భోజనం చెయ్యాలి. సప్తమి రోజున పూర్తిగా ఉపవాసం ఉండి, ఆదిత్యుడిని వివిధ రకాల ఉపచారాలతో పూజించాలి. శాక సహితంగా పాయసం నివేదన చేసి, ఆ పాయసాన్ని శాక సహితంగా ఏడుగురు బ్రాహ్మణులకు దానం ఇవ్వాలి. ఆ తర్వాత పాయసాన్ని ప్రసాదంగా తీసుకోవాలి. మర్నాడు అంటే అష్టమి రోజున పారాణ చెయ్యాలి. 

కార్తికమాసంలో పాయస ప్రాశనం, మార్గశిరంలో గోమయ ప్రాశనం, పుష్యమాసంలో గౌర - సర్షప - కల్కప్రాశనం, మాఘమాసంలో క్షీరప్రాశనం చెయ్యాలి. వ్రతం పూర్తయ్యే మాఘమాసంలో బ్రాహ్మణులకు భోజనం పెట్టి, పండిత సత్కారం చెయ్యాలి. యథాశక్తిగా దానధర్మాలు చెయ్యాలి. ఈ నాలుగు నెలల కాలంలో ఏదో ఒక రోజున సూర్యునికి ప్రీతి కలిగించేలా నూతన వస్త్రాలు, రాగి పళ్ళెం, చెంబు, నీరు తాగే పాత్ర, నెయ్యితో నింపిన పాత్ర వీటిని దక్షిణతో సహా యోగ్యుడైన బ్రాహ్మణుడికి దానం చెయ్యాలి. ఈ వ్రతం ఆచరించినవారు సకల సంపదలు పొందుతారు. ధర్మార్థకామ సిద్ధి కలుగుతుంది. ఆరోగ్యం, ఆయుష్షు కలిగి, సుఖజీవనం సాగిస్తారు. 

రథసప్తమీ వ్రతం 

రథసప్తమికే సూర్యజయంతి అనే పేరు కూడా ఉంది. సూర్యునికి సంబంధించి అనేక సప్తమీ వ్రతాలు ఉన్నాయి. కల్యాణ సప్తమి, మహాసప్తమి, కమల సప్తమి, రథాంక సప్తమి, జయా సప్తమి, మార్తాండ సప్తమి, అర్క సంపుట సప్తమి మొదలైనవి. వీటన్నిటిలో మాఘ శుద్ధ సప్తమి రోజున వచ్చే రథసప్తమికి ఎంతో ప్రాధాన్యత ఉంది.  ఈ రోజున చేసే స్నాన, ధ్యాన, నమస్కారాది క్రియలు శారీరక అనారోగ్యాలను దూరం చేయటంతో పాటు మానసిక ప్రవృత్తులను కూడా సక్రమమార్గంలోకి మళ్ళిస్తాయి. ఆనందం, ఆరోగ్యం, తేజస్సు, విజయం రథసప్తమీ ఫలితాలుగా భక్తులకు అందుతాయి.

          రథసప్తమి రోజున ఏడు జిల్లేడు ఆకులు, ఏడు రేగు కాయలను తల, భుజాలు తదితర ప్రదేశాల్లో  ఉంచుకుని, జననీత్వంహి లోకానం సప్తమీ సప్త సప్తికే | సప్తమ్యా హ్యదిత్ర దేవి నమస్తే సూర్యమాతృకే || అనే శ్లోకాన్ని పఠిస్తూ స్నానం చేయాలి. దీంతో పాటు ఈ కింది శ్లోకాన్ని చదివి శాస్త్రవిధిగా స్నానం చెయ్యాలి.

 

యద్యజ్జన్మకృతం పాపం మయా సప్తసు జన్మసు 

తన్మే రోగం చ శోకం చ మాకరీ హంతు సప్తమీ

ఏతజ్జన్మ కృతం పాపం యచ్చ జ్ఞాతాజ్ఞాతే చ యే పున: 

ఇతి సప్తవిధం పాపం స్నానాన్మే సప్త సప్తికే

 సప్తవ్యాధి సమాయుక్తం హర సప్తమి మే హర ||

ఏతన్మంత్రమయం జప్త్వా స్నాత్వా పాదోదకే నర:

కేశవాదిత్య మాలోక్య క్షణాన్నిష్కల్మషో భవేత్‌ ||

    ఈవిధిగా శాస్త్రప్రమాణాలను అనుసరించి స్నానం చేసిన తర్వాత, సూర్యునికి ఎదురుగా శుచిగా ఉన్న ప్రాంతాన్ని ఎంచుకుని, శుద్ధి చేసి, అక్కడ బియ్యపు పిండితో సూర్యయంత్రం నిర్మించాలి. ఆ యంత్రానికి ప్రాణ ప్రతిష్ఠ చేసి, షోడశ ఉపచారాలతో అర్చించాలి.

    పసుపు కుంకుమలతో అలంకరించిన ముగ్గుల మీద గొబ్బి పిడకలను కుంపటిగా అమర్చి, దాని మీద పసుపుతో అలంకరించిన కొత్త గిన్నె పెట్టి, అందులో ఆవుపాలతో పొంగలి వండాలి. ఈ క్రమంలో పాలను మూడుసార్లు పొంగనివ్వాలి. పొంగలి వండిన తర్వాత, చీపుర పుల్లల సహాయంతో చిక్కుడు గింజలను రథాకారంలో గుచ్చి, తులసి కోట ముందు వేసిన ముగ్గుపై ఆ రథాన్ని ఉంచి, ఆ రథం మీదకు సూర్యదేవుని ఆవాహన చేసి, రథం ముందు పదిహేను చిక్కుడు ఆకులు పరచి, వాటిలో ఇంతకుముందు వండిన పొంగలి పెట్టి, వీటిలో ఐదు ఆకులు అగ్నిదేవునికి, ఐదు ఆకులు తులసీమాతకు, ఐదు ఆకులు సూర్యభగవానునికి నివేదన పెట్టాలి.

    సూర్యమంత్రాలతో ఆ పాయసంతోనే ఆగ్నిలో ఆహుతులు ఇవ్వాలి. ఈ రోజంతా అరుణ పారాయణ, అష్టాక్షరీ జపం, ధ్యానం, సూర్యస్తోత్ర పారాయణ చెయ్యాలి. అష్టమి రోజున తిరిగి పూజచేసి, సూర్యస్తోత్రాలు పారాయణ చెయ్యాలి. అనంతరం శక్తిలోపం లేకుండా బ్రాహ్మణులకు భోజనం పెట్టి, నూతన వస్త్రాలు, తాంబూలాదులతో సత్కరించాలి. ఈవిధంగా ఏడు సంవత్సరాలు విడువకుండా చెయ్యాలి. చివరి ఏడాది వెండితో సూర్యరథం చేయించి (ఒంటి చక్రం మాత్రమే ఉండాలి), అందులో సూర్యుని స్వర్ణ ప్రతిమ ఉంచి, శాస్త్రోక్తంగా పూజలు చేసి, యోగ్యుడైన బ్రాహ్మణునికి దానం ఇవ్వాలి. ఇదే వ్రతోద్యాపన. ఈవిధంగా రథసప్తమీ వ్రతం చేసినట్లయితే సకల రోగాలు నివారణ అవుతాయి. దుష్కరమైన వ్యాధులు నశిస్తాయి. వైద్యశాస్త్రానికి అంతుబట్టని వ్యాధులు కూడా సూర్యభగవానుడి అనుగ్రహం వల్ల నయమవుతాయి. ఆరోగ్యసిద్ధి కలుగుతుంది. వంశవృద్ధి కలుగుతుంది. అంతిమంగా సూర్యలోక నివాసయోగ్యత కలుగుతుంది.

    ఈ పూజల్లో అనేక ప్రాంత, ఆచార భేదాలు కనిపిస్తాయి. కొందరు ఏడు, తొమ్మిది ఆకుల్లో నివేదన పెడతారు. కొన్ని ప్రాంతాల్లో వేకువజామునే నిద్రలేచి, దగ్గరలో ఉన్న నది లేదా చెరువుకు వెళ్ళి, చెరకుగడతో అందులోని నీటిని కదిపి, ఆ తర్వాత శాస్త్రోక్తంగా స్నానం చేస్తారు. మరికొన్ని ఆచారాల్లో, ఇంటి వద్దనే స్నానం చేసి, దీపాన్ని వెలిగించి, ఆ దీపాన్ని శక్తిని అనుసరించి వెండి, బంగారం లేదా రాగి పాత్రలో ఉంచి, ఆ పాత్రను శిరసున పెట్టుకుని నదికి వెళ్తారు. నదీమాతను ధ్యానించి, నమస్తే రుద్ర రూపాయ హరిదశ్వ నమోస్తుతే | ఆరుణార్క నమస్తేస్తు హరిదశ్వ నమోస్తుతే || అనే శ్లోకం చదివి, దీపాన్ని నీటిలో వదులుతారు. 

                వ్రతరత్నాకరం, ధర్మసింధువు, నిర్ణయామృతం మొదలైన గ్రంథాల్లో రథసప్తమికి సంబంధించి అనేక అర్చనలు, వ్రత విధానాలు విస్తారంగా వర్ణితమై ఉన్నాయి. 

                ధర్మసింధువు ప్రకారం రథసప్తమికి ముందు రోజు అంటే షష్ఠి రోజున ఉపవాసం ఉండి, మర్నాడు శాస్త్రోక్తరీతిలో స్నానం చేసి, సప్తమీ వ్రతం చేస్తే ఏడు జన్మల పాపం నశిస్తుంది. రథసప్తమీ వ్రతాన్ని చేయటం వల్ల శారీరక రోగాలతో పాటు, ప్రస్తుత జన్మలోను, గత జన్మల్లోను చేసిన పాపాలు నశిస్తాయని వ్రత చూడామణి చెబుతోంది. మనుస్మృతి ప్రకారం సూర్యారాధన వల్ల శారీరక రోగాలన్నీ నశించి, ఉత్తమమైన ఆరోగ్యం కలుగుతుంది.

           జాతకం  ప్రకారం సూర్యగ్రహదోషం ఉన్నవారు, ఉదర, నేత్ర, దంత, ఉష్ణ దోషాలు ఉన్నవారు కెంపు, మాణిక్యం వంటి ఎర్రని రత్నాలు, ఎర్రని పుష్పాలతో (కమలాలు) సూర్యదేవుని పూజించి, యథాశక్తిగా సూర్యదేవుని బంగారు / వెండి ప్రతిమను దానం చేయాలి. ఫలితంగా సకల దోష నివారణ జరుగుతుంది.

    రథసప్తమీ వ్రత ఫలితంగా శారీరక, ఆధ్యాత్మిక తేజస్సు కలుగుతుంది. శమ, దమాది సద్భావాలు పెంపొందుతాయి. మహాభారతంలో, భవిష్యోత్తర పురాణంలో రథసప్తమీ వ్రతాన్ని ఆచరించిన రాజుల కథలు ఉన్నాయి. రథసప్తమి, ఆదివారం కలసి వస్తే, అది మరింత విశేష ఫలితాలను కలిగిస్తుందని, ఆ రోజు చేసే అర్చన ఫలితంగా అపమృత్యు భయం తొలగుతుందని స్కాంద పురాణం చెబుతోంది. 

                జిల్లేడు ఆకులు, బదరీ ఫలాలు, గరికపోచలు, చందనంతో కలసిన అక్షతలు తీసుకుని, సమంత్రకంగా సూర్యభగవానుడికి అర్ఘ్యం ఇవ్వాలని, ఆ తర్వాత నువ్వులపిండితో చేసిన అప్పాలు నివేదన చేయాలని, అనంతరం శక్తిని అనుసరించి బ్రాహ్మణులకు దానాలు ఇవ్వాలని  నిర్ణయసింధువు చెబుతోంది.

 సిద్ధార్థ సప్తమీ వ్రతం :

   సిద్ధార్థ అంటే తెల్ల ఆవగింజ అని అర్థం. తెల్ల ఆవగింజలతో చేసే వ్రతం కాబట్టి ఈ వ్రతానికి సిద్ధార్థ వ్రతం అనే పేరు వచ్చింది. ఏడు మాసాలు వరుసగా శుక్ల పక్ష సప్తమి రోజున ఈ వ్రతాన్ని ఆచరించాలి. సప్తమి రోజున నియమం ప్రకారం స్నాన, సంధ్యాదులు నిర్వహించుకుని, సూర్యారాధన చెయ్యాలి. ఆ తర్వాత సూర్యునికి ఎదురుగా పద్మాసనంలో స్థిరచిత్తంతో కూర్చుని, కుడి చేతి దోసిటితో నీరు తీసుకోవాలి. అందులో ఒక సిద్థార్థం (తెల్ల ఆవగింజ) తీసుకుని, మనసులో కోరిక తలచుకుని, సౌరమంత్రాన్ని ఉచ్చరిస్తూ, దంతాలకు తగలకుండా ఆ జలాన్ని తాగాలి. ఇది మొదటి సప్తమి రోజున చెయ్యాల్సిన విధి. ఇదేవిధానంలో రెండో సప్తమి రోజున రెండు సిద్ధార్థాలు, మూడో సప్తమి రోజున మూడు సిద్ధార్థాలు, ఇలా వరుసగా ఏడో సప్తమి రోజున ఏడు సిద్ధార్థాలు తీసుకోవాలి. మొదటి నెలలో నీరు, రెండో నెలలో నెయ్యి, మూడో నెలలో తేనె, నాలుగో నెలలో పెరుగు, ఐదో నెలలో పాయసాన్నం, ఆరో నెలలో గోమయం, ఏడో నెలలో పంచగవ్యాలతో పైన చెప్పిన విధంగా సిద్ధార్థాలు తీసుకోవాలి.

 సిద్ధార్థక స్తంహి లోకే సర్వత్ర శ్రూయతే యథా |

 తథా మామపి సిద్ధార్థం అర్థత: కురుతాం రవి: ||

ఈ మంత్రాన్ని చెబుతూ సిద్ధార్థాలు తీసుకోవాలి. ప్రతి మాసంలోను పైన చెప్పిన విధంగా జలాన్ని తీసుకున్న తర్వాత హవిస్సుతో మహాసౌరమంత్రాల ¬మం చెయ్యాలి. వ్రతం పూర్తయ్యాక బ్రాహ్మణ సంతర్పణ చెయ్యాలి. కోరిక కోర్కెలు ఈ వ్రతం వల్ల సిద్ధిస్తాయి.

 ఈ వ్రతాలతో పాటు సూర్యభగవానుడి అనుగ్రహం కోసం మరెన్నో వ్రతాలు మన పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ప్రత్యేకించి భవిష్యపురాణ అంతర్గతమైన బ్రహ్మపర్వంలో ఈ వ్రతాల వివరాలు ఉన్నాయి. వాటిలో కొన్ని ముఖ్యమైనవి - త్రివర్గ సప్తమీ వ్రతం, ఉభయ సప్తమీ వ్రతం, అరుణ శాంతి వ్రతం, పక్ష సప్తమీ వ్రతం, రథ చాలన వ్రతం, అర్క సంపుటికా వ్రతం, ఇక్షుభా వ్రతం, ఇక్షుభార్క వ్రతం, సూర్య షష్ఠీ వ్రతం, పాప నాశినీ వ్రతం, కామదా సప్తమీ వ్రతం, సూర్యవ్రతం మొ||నవి.

 ఈవ్రతాలన్నీ వేటికవే పేర్లలో భిన్నంగా కనిపించినా అన్నీ ఆదిత్యుడి అనుగ్రహం కోరుతూ చేసేవే. జగమంతా నిండిన ఆదిత్యుడిని మనసంతా నింపుకుని మనమూ ఈ వ్రతాలను ఆచరించి కర్మసాక్షి అనుగ్రహ అశీస్సులు అందుకుందాం.
--------------------------
శ్రీశైలప్రభ పత్రికలో రాసిన వ్యాసం
----------------------------

 

 

 రచన 

డాక్టర్‌ కప్పగంతు రామకృష్ణ, ఆంధ్రోపన్యాసకులు,  ఎస్‌.ఆర్‌.ఎస్‌.వి.కాలేజ్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌,

గాంధీనగర్‌, విజయవాడ-3. సెల్‌ : 9032044115 / 8897 547 548

 

 

 

               

‘సంగీతరత్న’ పెమ్మరాజు సూర్యారావు గారు

‘సంగీతరత్న’ పెమ్మరాజు సూర్యారావు గారు

సంగీతరంగంతో ఏమాత్రం సంబంధం లేనివాడిని అయినప్పటికీ ‘సంగీతరత్న’ పెమ్మరాజు సూర్యారావు గారితో నాకు ఎంతో సాన్నిహిత్యం ఉండేది. ఏ సభలో కలిసినా నన్ను ప్రత్యేకంగా పలకరించేవారు. ఒక్కోసారి పక్కకు తీసుకువెళ్ళి మరీ మాట్లాడేవారు. ఓ దినపత్రికలో నేను రాసే సాంస్కృతిక వార్తలు బాగున్నాయంటూ మెచ్చకునేవారు. ఏమాత్రం సంగీత పరిజ్ఞానం లేనివాడిని కావటంతో సంగీత కచేరీలకు సంబంధించిన వార్తలు రాసేటప్పుడు సూర్యారావుగారిని అడిగి సలహా తీసుకునేవాడిని. ఆయన కేవలం సంగీత విద్వాంసుడు మాత్రమే కాదు. చక్కటి రచయిత కూడా. హిందూ దినపత్రికలో ప్రతి శుక్రవారం వచ్చే ‘ఫ్రైడే రివ్యూ’లో ఆయన రాసిన సమీక్షలు ఎంతో గొప్పగా ఉండేవి. నిజం చెప్పొద్దూ... హిందూ పత్రిక చదివే అలవాటు నాకు లేకపోయినా విలేకరిగా చేరిన కొత్తల్లో సంగీతానికి సంబంధించిన వార్తలు ఎలా రాయాలో తెలుసుకునేందుకు ఫ్రైడే రివ్యూ... అందులోనూ సూర్యారావుగారి సమీక్షలు తప్పనిసరిగా చదివేవాడిని. నిజాన్ని నిర్భయంగా రాయటం ఆయన సమీక్షలు చదివిన తర్వాతనే నాకు అలవాటైంది. ఆయన్నుంచి నేను నేర్చకున్న పాఠం అది.
     

    వారి నుంచి నేను తెలుసుకున్న మరో అంశం అంకితభావం. చేస్తున్న పని పట్ల ఉండాల్సిన అంకితభావం... కమిట్ మెంట్ అంటామే... అది ఆయనకు ఎంతో ఉన్నతస్థాయిలో ఉండేది. విజయవాడలో సంగీత సన్మండలి నిర్వహించే త్యాగరాజ ఆరాధనోత్సవాల గురించి అందరికీ తెలిసిన విషయమే. ఆ *ఉత్సవాల్లో పూజించే సీతారాములు, ఆంజనేయస్వామి, త్యాగరాజస్వామి విగ్రహాలు కొత్తూరు తాడేపల్లిలోని మా సొంత దేవాలయం (శ్రీ పంచముఖ వీరాంజనేయస్వామి వారి దేవస్థానం)లో ఉండేవి. అక్కడే నిత్యపూజలు చేసేవాళ్ళం. ఆరాధనోత్సవాలకు ముందురోజున సూర్యారావుగారు గుడికి వచ్చేవారు. ఏదో విగ్రహాలు తీసుకువెళ్ళటానికి వచ్చినట్లు కాకుండా స్వామిని ఉత్సవాలకు ఆహ్వానిస్తున్నట్లుగా అక్కడి మంటపంలో కూర్చుని కొన్ని కృతులు పాడేవారు. అలా భక్తితో స్వామిని ఆహ్వానించి ఆ తర్వాతనే విగ్రహాలు కారులో పెట్టేవారు.* ఇక్కడ నేనెంతో అదృష్టవంతుడిగా భావిస్తాను. సభల్లో జరిగే కచేరీల్లో ఆయన పాండిత్యాన్ని అందరూ చూస్తారు. కానీ ఆయన గుండె లోతుల్లోంచి వచ్చిన భక్తితరంగాల్ని నేను చూడగలిగానని గర్వంగా చెప్పుకుంటాను. ఎన్నో ఏళ్ళు గడిచినా మా గుడిలో ఆయన పాడిన సన్నివేశం నాకు ఇప్పటికీ కళ్ళముందు కదలాడుతుంది. కొంతకాలం తర్వాత ఆ విగ్రహాల్ని విజయవాడ రామకోటి దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉంచటంతో సూర్యారావు గారు మా గుడికి రావటం ఆగిపోయింది. అయినా కచేరీల్లో మేం కలుసుకోవటం, ఆత్మీయంగా మాట్లాడుకోవటం మాత్రం ఎప్పటిలాగానే కొనసాగేవి.

 చేస్తున్న పని పట్ల అంకితభావం... అంతకుమించిన భక్తి ఆయనకు ఉండేవి. ఇక ఆరాధనోత్సవాల్లో ఆయన పాటించే క్రమశిక్షణ జగమెరిగిన విషయం. వారిని చూసి నా మనసులో పడిన ముద్ర ఏమో కానీ... ఇప్పటికీ ఏదైనా పని అనుకుంటే అందులోని ప్రతి చిన్న అణువులో తప్పుజరగకూడదనుకోవటం, అందుకోసం కష్టపడటం అలవాటైంది.
 

    కాలక్రమంలో వచ్చిన మార్పులకు ఆయనెంతో బాధపడేవారు. తరాలు మారుతున్నాయి. విలువలు పోతున్నాయంటూ నాతో అనేవారు. ప్రచారం కోసం ఆరాధనోత్సవాలు చెయ్యటం లేదు. సంగీత కళాకారులుగా అది మా బాధ్యత. కర్తవ్యం అనేవారు. పత్రికల పరంగా జరిగిన కొన్ని సంఘటనలు ఆయన్నెంతో బాధ పెట్టాయి. అయినా అణువంతైనా క్రమశిక్షణ, ఎంచుకున్న నియమాల్ని విడిచిపెట్టటానికి ఆయన ఏమాత్రం ఒప్పుకోలేదు. పత్రికారంగంలో కొంతకాలం పనిచేసినవాడిగా ఈ సంఘటనల విషయంలో ఆయనకు, నాకు మాటలు జరుగుతుండేవి.

    కేవలం కళాపాండిత్యమే కాదు మంచి వ్యక్తిత్వం కలిగినవారుగా సూర్యారావు గారంటే నాకు ఎంతో గౌరవం. ఆయన కూడా నన్ను తన శిష్యుల మాదిరిగా అభిమానించేవారు.  
 

    ఇంత చనువు, ఆత్మీయత ఉన్నా వారితో కలిసి ఓ ఫొటో తీయించుకోవాలన్న ఆలోచనే రాలేదెందుకో. బహుశా ఆ రూపం నా మనసులో శాశ్వతంగా ఉండిపోవాలన్న దైవసంకల్పమేమో.

(ఈ ఫొటో మాత్రం నేను తీసినదే. పత్రిక కోసం వారితో జరిపిన ముఖాముఖి సందర్భంగా తీసాను)

 

ఆంధ్రభాషాదీప్తి.. త్యాగరాజ కృతి (పుష్య బహుళ పంచమి శ్రీ త్యాగరాజస్వామి ఆరాధనోత్సవం సందర్భంగా ప్రత్యేక వ్యాసం)

శ్రీ త్యాగరాజ స్వామి

ఆంధ్రభాషాదీప్తి.. త్యాగరాజ కృతి

(పుష్య బహుళ పంచమి శ్రీ త్యాగరాజస్వామి ఆరాధనోత్సవం సందర్భంగా ప్రత్యేక వ్యాసం)

నవ నాడుల్లోను నాదోపాసనే ప్రాణవాయువుగా నింపుకున్న వాగ్గేయకారుడు శ్రీ సద్గురు త్యాగరాజస్వామి. అచంచలమైన రామభక్తితో దైవప్రసాదంగా వచ్చిన అద్భుతమైన గాత్రం, కర్ణాటక సంగీత వైదుష్యం సహా తనువును, మనసునూ... ఒకటేమిటి 'తన' అనుకున్న సమస్త ప్రపంచాన్ని శ్రీరాముని చరణారవిందాలకే అర్పణం చేసిన భక్తశిఖామణి ఆయన. సంగీతం కేవలం ప్రతిభా ప్రదర్శనకో, ధన సంపాదనకో కాదు.. సంగీతం కైవల్య సోపానమని త్రికరణ శుద్ధిగా నమ్మి, ఆచరించి చూపిన వాగ్గేయకారుడాయన. అందుకనే ఆయన గతించి వందల సంవత్సరాలు దాటుతున్నా నేటికీ మనకు ఆరాధ్యుడయ్యారు.

కర్ణాటక సంగీత ప్రపంచంలో ఎందరో వాగ్గేయకారులు ఉన్నారు. త్యాగరాజు కన్నా గొప్పగా సాహిత్య, సంగీత ప్రయోగాలు చేసిన వారూ ఉన్నారు. ఇతర సంగీత విద్వాంసుల తీరులోనే ఆయనా శిష్యులకు సంగీతం నేర్పించారు. కానీ, త్యాగరాజస్వామి ప్రత్యేకత ఏమిటి? ఎందుకు మనం ఆయన్ను గుర్తుంచుకోవాలి? అని ప్రశ్నిస్తే...

• అపారమైన తన సంగీత సాహిత్య రచనా సర్వస్వాన్నీ మాతృభాష అయిన తెలుగులోనే రచించి, ఆంధ్ర సారస్వత రంగం నేటికీ వెలుగు తగ్గకుండా ఉండటానికి చిత్తశుద్ధితో కృషి చేసిన తొలి తెలుగు భాషోద్యమ కార్యకర్తగా త్యాగరాజు కనిపిస్తారు.
• 'సహితస్య భావం సాహిత్యం' (సమాజానికి హితం చేకూర్చేదే సాహిత్యం) అనే వైయాకరుణుల వాక్యాన్ని అక్షర సత్యం చేస్తూ తన కృతులన్నిటిలో సామాజిక ప్రయోజనాన్ని ఆకాంక్షించిన సమాజసేవకుడిగా త్యాగరాజు సాక్షాత్కరిస్తారు.
•  భవత్ప్రసాదంగా వచ్చిన విద్యను, విజ్ఞానాన్ని తిరిగి భగవంతుడిని చేరుకోవటానికే వినియోగించిన కైవల్యపథగామిగా త్యాగరాజు దర్శనమిస్తారు.
•  నిద్రాణమై, నిస్తేజంగా, మొక్కుబడి తీరులో సాగుతున్న కర్ణాటక సంగీత కచేరీలకు తన వినూత్న ప్రయోగాలు, ఆవిష్కరణలతో నూతన జవసత్త్వాలను కల్పించి, 'ఇదీ కర్ణాటక సంగీత వైభవం' అని ప్రపంచానికి తెలిసేలా చేసిన వాగ్గేయకారుడిగా త్యాగరాజస్వామి పురుషరూపం దాల్చిన సంగీత సరస్వతిగా సాక్షాత్కరిస్తారు. 

ఇంతటి బహుముఖ ప్రజ్ఞాశీలత వల్లనే శతాబ్దాలు గడుస్తున్నా త్యాగరాజస్వామి నేటికీ మనకు ఆరాధ్యుడయ్యారు. 

సమున్నత వ్యక్తిత్వం

సంగీత స్రష్టగా, రామభక్తుడిగా, వాగ్గేయకారుడిగా ప్రపంచానికి త్యాగయ్య సుపరిచితులే. అంతేకాదు.. తాను నమ్మిన సిద్ధాంతాలకు కట్టుబడి చివరి శ్వాస వరకు అదే లక్ష్యసాధన కోసం జీవింవించారాయన. ఎన్ని కష్టాలు వచ్చినా రాముడే చూసుకుంటారని త్రికరణశుద్ధిగా నమ్మి, ఆ స్వామినే కీర్తించేవారు.

త్యాగరాజు సుమారు ఆరు అడుగుల ఎత్తులో, కాస్త సన్నగా ఉండేవారు. పెద్ద కళ్ళు, ఆకట్టుకునే ముఖవర్చస్సు, మెడలో తులసిమాల ఉండేవి. కేవలం తెల్లటి వస్త్రాలే ధరించేవారు. నుదుట విభూది తప్పకుండా ధరించేవారు. విభూది రేఖల మధ్యలో కొద్దిగా గంధం, దాని మీద కొద్దిగా కుంకుమ బొట్టు పెట్టేవారు. గొంతు ఖంగుమని మోగేది. 

తోటివారి పట్ల దయ, ప్రేమ కలిగి ఉండేవారు. సంగీత విద్య విషయంలో మాత్రం చండశాసనుడిగా వ్యవహరించేవారు. ఎంతో క్రమశిక్షణ పాటించేవారు. ఆరోగ్యసూత్రాలు పాటిస్తూ, తన గొంతును కాపాడుకునేవారు. వారానికోసారి నువ్వులనూనెతో తలస్నానం చేసేవారు. పొట్లకాయ కూర ఇష్టంగా తినేవారు. ఈ వివరాలన్నీ ఆయన జీవితచరిత్రకారుల రచనల్లో ఉన్నాయి. 

వీటన్నిటినీ సమాజ సేవ, ఉద్ధరణ త్యాగరాజులో ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి. బాహ్యప్రవర్తనలో నిరంతర రామచింతన తప్ప మరే చింతా లేనివాడిగా కనిపించిన త్యాగరాజు తన కృతుల్లో సమాజం ధర్మమార్గాన్ని వీడకుండా ఎలా స్వధర్మాచరణ చేయాలో స్పష్టంగా చెప్పారు. 

త్యాగరాజ పంచరత్న కృతుల్లో ఒకచోట 'పరనారీ సోదరా!' అని రామచంద్రమూర్తిని సంబోధిస్తారు. ఈ ఒక్క ఉదాహరణ చాలు.. త్యాగయ్య నిద్రాణమైన తన సమాజాన్ని ఎంత జాగృతం చేశారో తెలుస్తుంది. రాముడు పరనారీ సోదరుడట. అంటే తన భార్యను తప్ప ఇతర స్త్రీలందరినీ సోదరీ భావంతో చూసేవారు. రాముడిలోని ఈ ఒక్క లక్షణాన్నైనా సమాజ సభ్యులందరూ అలవర్చుకుంటే చాలని త్యాగయ్య కోరిక. అదే జరిగితే, సమాజ పౌరులందరూ పరస్త్రీలను సోదరీ భావంతో చూస్తే.. పేరు చెప్పుకోవటానికి ఇబ్బందిపడే వ్యాధులు రావు. అందుకోసం ప్రభుత్వాలు కోట్లాది రూపాయలు ఖర్చు చేయాల్సిన అవసరమూ ఉండదు. లక్షలాది కుటుంబాలు రోడ్డు పడే దుస్థితీ ఉండదు. ఇదీ త్యాగయ్య వైభవం. ఇదీ బాధ్యతాయుతమైన రచయితకు  ఉండాల్సిన లక్షణం. 

ఈ రోజున ఎందుకు త్యాగరాజ కీర్తనలు పాడాలి? త్యాగరాజ కీర్తనల అవసరం సమాజానికి ఏముంది? అని  ప్రశ్నించే వారికి ఇదే సూటి సమాధానం. త్యాగరాజ కీర్తనలు మత మూఢత్వాన్ని పెంచే 'స్తోత్రాలు' కావు. కర్తవ్య నిష్టవైపు సమాజాన్ని ఉద్దీపనం చేసే చైతన్య దీపాలు. మనిషిని మనీషిగా తీర్చిదిద్దే ఉపనిషద్వాక్యాలు. 

తరగని మాతృభాషాభిమానం

సంగీతానికి, సాహిత్యానికి అవినాభావ సంబంధం ఉందని త్యాగరాజు ప్రగాఢంగా నమ్మేవారు. భావావేశంతో పాడితేనే ఏ కచేరీ అయినా రక్తి కడుతుంది. శ్రోతల మనసుల్ని తాకుతుంది. ఇది జరగాలంటే కళాకారుడికి తాను పాడుతున్న కృతి ఏ భాషలో ఉందో ఆ భాష తప్పనిసరిగా రావాలి. సాహిత్యం అర్థం కాకపోతే ఆత్మానందం కలుగదు. ఇది లేకపోతే కచేరీలో తాదాత్మ్యత రాదు. తాదాత్మ్యత లేని కచేరీ రాణించదు. అందుకే సాహిత్యం అర్థం కాని సంగీతానికి విలువలేదని త్యాగరాజు అంటుండేవారు. అందుకే తన వద్దకు సంగీతం నేర్చుకోవటానికి వచ్చిన ప్రతివారికీ ముందుగా భాష నేర్పించేవారు. ఈ విషయాన్ని త్యాగరాజ స్వామి ముఖ్యశిష్యుడైన తంజావూరు రామారావు స్వయంగా చెప్పారు.

త్యాగరాజ స్వామి వద్ద సంగీత శిష్యరికం చేసినవాళ్ళు సుమారు 200 మందికి పైనే ఉన్నారు. వీరందరిలో తంజావూరు రామారావు, మానాంబుచావడి వెంకట సుబ్బయ్యర్‌ - వీరిద్దరే తెలుగు వాళ్ళు. మిగిలిన వాళ్ళందరూ తమిళులే. ఇన్ని వందల మందికి స్వయంగా తెలుగు నేర్పించిన భాషోపాధ్యాయుడుగానూ త్యాగయ్య తనలోని మాతృభాషా పరిరక్షణ దీక్షను ప్రకటించారు. 

సాధారణంగా సంగీత శిక్షణలో గీతమైనా, వర్ణమైనా.. మరేదైనా ముందుగా స్వరాలతో నేర్పిస్తారు. స్వరస్థానాలు చక్కగా వచ్చిన తర్వాత సాహిత్యంతో నేర్పిస్తారు. త్యాగరాజు ఇందుకు భిన్నంగా ఏ కృతినైనా ముందుగా సాహిత్యంతో నేర్పించేవారు. శిష్యుడు భావయుక్తంగా పాడుతున్నాడని అనిపిస్తే, అప్పుడు స్వరాలతో నేర్పించేవారు. ఇంతటి ప్రాధానత్య ఇచ్చారు కాబట్టే త్యాగరాజస్వామి పుణ్యమా అని నేటికీ కర్ణాటక సంగీతంలో భాషకు ప్రాధాన్యత దక్కుతోంది.

త్యాగరాజస్వామి కాలంలో తంజావూరు ప్రాంతంలో ఎన్నో భాషలు వాడుకలో ఉండేవి. తమిళ దేశం కావటం వల్ల ప్రధానంగా తమిళం వాడుకలో ఉండేది. పండిత భాషగా, రాజభాషగా సంస్కృతం ఉండేది. అక్కడక్కడా తెలుగు ఉండేది. వ్యావహారికంగా చాలాచోట్ల తెలుగు వాడుకలో ఉండేది. బ్రిటీషు పాలన కావటంతో ఆంగ్ల ప్రాబల్యమూ ఎక్కువగానే ఉండేది. మరోపక్క ముస్లిం పాలకుల దండయాత్రలు, దురాక్రమణల ఫలితంగా ఉర్దూ, పార్శీ భాషలూ తమ ఉనికిని చాటుకునేవి.

ఇన్ని భాషలు, సంస్కృతీ వైవిధ్యాల మధ్య తన మాతృభాష అయిన తెలుగును, తెలుగు సంస్కృతిని, సాహిత్యాన్ని కాపాడుకోవటం కోసం త్యాగరాజు అజరామరమైన ప్రయత్నం చేశారు. వేల కొద్దీ కృతులను తెలుగులోనే రచించి, తన అపారమైన తపశ్శక్తిని వాటికి ధారాదత్తం చేసి, తెలుగు భాష నేటికీ వెలుగులీనటానికి మూలకారణంగా నిలిచారు.

పుట్టిందీ, పెరిగిందీ తమిళప్రాంతంలో అయినా, త్యాగరాజస్వామి ఒక్క కృతిని కూడా తమిళంలో రాయలేదు సరికదా కనీసం ఒక్క తమిళపదానికి కూడా తన కృతుల్లో చోటివ్వలేదు. ఈ ఒక్క నిరూణ చాలు.. తెలుగు భాషా పరిరక్షణకు త్యాగరాజు చేసిన కృషి ఏమిటో చెప్పటానికి.

మొత్తం త్యాగరాజ సారస్వతాన్ని పరిశీలిస్తే తెలుగుతో పాటు కొన్ని సంస్కృత రచనలూ కనిపిస్తాయి. తెలుగు, సంస్కృత మిశ్రమంలో కొన్ని రచనలు కనిపిస్తాయి. వీటన్నిటిలోనూ రెండు, మూడు ఉర్దూ పదాలు, ఒకే ఒక్క ఆంగ్ల పదాన్ని సాహితీ పరిశీలకులు కనుగొన్నారు. ఉపన్యాసాలు, నినాదాలతో కాకుండా వాస్తవ ఆచరణతో తన మాతృభాషను కాపాడుకోవటం కోసం కృషి చేసిన భాషోద్యమ కార్యకర్తగా తన కర్తవ్యాన్ని నిర్వహించారు త్యాగరాజస్వామి. 

ప|| ఎదుట నిలిచితే నీదు సొమ్ము - లేమి బోవురా

అ|| నుదుటి వ్రాత గని మట్టు మీరను నా

తరము దెలిసి మోసపోదునా ||

చ|| సరాసరిగా జూతురా నా ఆవ - సరాల దెలియుము వరాలడుగుజా

లరా సకల దేవరాయ! మనవి వి - నరా ఘహర! సుందరా కార నా ||

----------------------------------------

----------------------------------------

తరాన దొరకని పరాకు నాయెడ - ను రామ చేసితె సురాసురులు మె

త్తురా ఇపుడు ఈ హరామి తనమే - లరా భక్త త్యాగరాజ నుత!

శంకరాభరణ రాగంలో స్వరపరచిన ఈ కృతిలోని చివరి చరణంలో 'హరామి' అనే ఉర్దూపదాన్ని త్యాగయ్య ఉపయోగించారు.

'కారు బారు సేయు వారలు గలరే - నీ వలె సాకేత నగరిని' అంటూ ముఖారి రాగంలో త్యాగయ్య స్వరపరచిన కృతిలో కారుబారు అనే పదం కూడా ఉర్దూ పదమే. కార్‌ - ఓ - బార్‌ అనే పదం వాడుకలో కారుబారుగా మారిందని భాషా పరిశోధకుల పరిశీలనలో తేలింది.

'దయలేని బ్రతుకేమి - దాశరథీ రామ...... ' అంటూ నాయకి రాగంలో స్వరపరచిన కృతి చివరి చరణం చివరి పాదంలో 'రాజి సేయని త్యాగ - రాజాది వినుత' అనే చోట రాజీ అనే ఉర్దూ పదం కనిపిస్తుంది. అంగీకరించుట లేదా ఒప్పుకొనుట అనే అర్థంలో ఈ ఉర్దూ పదం తెలుగులో వాడుకలోకి వచ్చింది. పంతువరాళిరాగంలో 'నిన్నే నెర నిమ్మనానురా' అనే కృతిలోను 'రాజి' పదాన్ని త్యాగరాజు ఉపయోగించారు. 

అలాగే, మొత్తం తన కృతుల్లో ఒకే ఒక్క చోట ముస్లిం మతానికి చెందిన పదాన్ని త్యాగరాజు ఉపయోగించారు. 'సమయము తెలిసి పుణ్యములార్జించని' అంటూ అసావేరి రాగంలో సాగే ఈ కృతి చివరి చరణంలో 'తురక వీధిలో విప్రునికి పానక పూజ' అనే చోట మాత్రమే 'తురక' అనే పద ప్రయోగం కనిపిస్తుంది.

తోడి రాగంలో 'ఏమి జేసితే నేమి శ్రీరామ - స్వామి కరుణలేని వారిలలో' అనే కృతి రెండో చరణంలో 'మేడ గట్టితే ఏమి అందున లాంతర్‌ - జోడు గట్టితే ఏమీ' అన్న చోట లాంతర్‌ అనే ఒకే ఒక ఆంగ్ల పదం కనిపిస్తుంది. త్యాగరాజు ఆంగ్ల పదాన్ని ఎందుకు ఉపయోగించారని పరిశీలిస్తే - సరిగ్గా ఆ సమయంలో కిరసనాయిలుతో వెలిగే దీపాలు వాడుకలోకి వచ్చాయి. ఇంగ్లీషు వాళ్ళు ఈ దీపాన్ని 'లాంటెరన్‌' అనే వాళ్ళు. ఈ లాంటెరన్‌ పదం వాడుకలో 'లాంతరు'గా మారింది. ఈవిధంగా వాడుకలో ఉన్న భాషా రూపాన్నే త్యాగరాజ స్వామి తన కృతుల్లో ఉపయోగించారని స్పష్టమవుతోంది. 

రూపక రాగంలో 'సొగసుగా మృదంగ తాళము జతగూర్చి నిను' అనే కృతిలో 'సొగసు' అనే పదం తమిళ పదం అని కొందరు భాషావేత్తలు చెబుతున్నా ఈ పదం తెలుగులోనూ వాడుకలో ఉంది. 

భాషా ప్రయోగాల పరంగా చూస్తే త్యాగరాజుకు ఛందస్సు మీద సాధికారత ఉన్నట్లు ఆయన రచనలు పరిశీలిస్త స్పష్టమవుతుంది. యమకాలు, ప్రాసలు, శబ్దాలంకారాలు, వృత్తాలు... ఒకటేమిటి త్యాగయ్య ప్రయోగాలు అపూర్వం.. అనితరసాధ్యం.

విశేష సంగీత ప్రజ్ఞ

కర్ణాటక సంగీతంలో రాగలక్షణాలు, రాగ స్వరూపాల విషయంలో త్యాగరాజుకు ఎంతో పట్టు ఉంది. సుమారు 215 రాగాల్లో ఆయన రచనలు ఉన్నాయి. తన కృతుల ద్వారా మరుగున పడిన ఎన్నో రాగాలను వెలికి తీశారు. కొన్ని కొత్త రాగాలను సృష్టించారు. ఒకే రాగంలో అనేక కృతులు స్వరపరచినా, ఏ ఒక్కటీ మరో దానితో పోలి ఉండదు. 

సంఖ్యాపరంగాను, సృజన పరంగాను త్యాగరాజ స్వామి స్వరపరచినన్ని రాగాలు ఏ వాగ్గేయకారుడూ ముట్టుకోలేదు. రాగ లక్షణాన్నీ, వైశాల్యాన్నీ త్యాగరాజుతో సమానంగా తన రచనల్లో ప్రకటించిన వాగ్గేయకారుడూ ఇంతవరకూ లేడు. త్యాగరాజ కృతుల్లో రాగ విస్తృతి విశాలంగా ఉంటుంది. గొంతుకలో శ్రావ్యత తక్కువగా ఉన్నవారు కూడా చక్కగా పాడుకునేలా త్యాగయ్య కీర్తనలు సాగుతాయి. 

ఎంతో సరళంగా, సుందరంగా పదిమందికీ అర్థమయ్యేలా తన రచనల ద్వారా అందరికీ సంగీతాన్ని చేరువ చేశారు త్యాగయ్య. కర్ణాటక సంగీతానికి, కళాకారులకు... కాదు..కాదు... యావత్‌ తెలుగుజాతికి ఆయన చేసిన మ¬పకారాన్ని వర్ణించటానికి మాటలు లేవు. ఆయన భిక్ష వల్లే లక్షలాది కుటుంబాలు ఈనాటికీ లోటులేకుండా గడుస్తున్నాయి. 

త్యాగయ్య కీర్తనలు పాడితే కళాకారులుగా మాత్రమే మిగులుతాం. కానీ, త్యాగయ్య తన కృతుల ద్వారా కోరుకున్న ఆశయాలు సిద్ధించాలంటే అందుకు ఆచరణాత్మక ప్రయత్నం కావాలి. ప్రతి హృదయం త్యాగరాజ హృదయం కావాలి. అప్పుడే త్యాగబ్రహ్మ కోరుకున్న 'రామభక్తి సామ్రాజ్యం' ఏర్పడుతుంది. 

                                        -------------------------

గానకళ పత్రికలో ప్రచురితమైన వ్యాసం

-------------------------

రచన :  

డాక్టర్‌ కప్పగంతు రామకృష్ణ, ఆంధ్రోపన్యాసకులు, 
ఎస్‌.ఆర్‌.ఎస్‌.వి.కాలేజ్‌ ఆఫ్‌ ఎడ్యుకేషన్‌, గాంధీనగర్‌, విజయవాడ - 3
సెల్‌: 90320 44115 / 8897 547 548